QĐND - Hệ thống dẫn đường vũ trụ (HTDĐVT) là hệ thống sử dụng các vệ tinh nhân tạo Trái Đất để xác định tọa độ vị trí và các thành phần véc-tơ vận tốc của các vật thể chuyển động (tàu ngầm, tàu nổi, máy bay, các tổ hợp tên lửa cơ động…). Thành phần của HTDĐVT bao gồm các vệ tinh nhân tạo Trái Đất cùng kiểu có thiết bị dẫn đường chuyên dụng trên khoang; tổ hợp thiết bị đo-chỉ huy và tổ hợp thiết bị dẫn đường cho các đối tượng.

Trong thành phần của HTDĐVT có các vệ tinh nhân tạo Trái Đất chuyển động theo quỹ đạo cho trước ở độ cao từ 800 đến hàng nghìn ki-lô-mét. Nguyên lý làm việc của hệ thống dựa trên việc sử dụng các vệ tinh nhân tạo Trái Đất như những điểm chuẩn để nhận các thông tin dẫn đường cần thiết. Theo đó, các thiết bị đo-chỉ huy trong quá trình theo dõi các vệ tinh nhân tạo Trái Đất sẽ tạo các thông tin dẫn đường dưới dạng các phép đo và truyền các thông tin này về trung tâm máy tính. Tại trung tâm, giá trị tọa độ các vệ tinh Trái Đất dẫn đường sẽ được xác định. Các dữ liệu này sẽ được gửi tới các vệ tinh nhân tạo Trái Đất. Từ các vệ tinh này, thông tin tọa độ sẽ được truyền tới các đối tượng yêu cầu tin. Tại đối tượng yêu cầu tin, thông tin dẫn đường với sự trợ giúp của thiết bị chuyên dụng, vị trí và thành phần véc-tơ vận tốc sẽ được xác định. Phổ biến nhất hiện nay là phương pháp dẫn đường với phép đo cự ly, góc và vận tốc hướng tâm. Kết quả của các phép đo này kết hợp với các thông tin dẫn đường sẽ cho phép xác định vị trí, thành phần các véc-tơ vận tốc của đối tượng.
Mô hình vũ khí vệ tinh XSS-11 của Mỹ. Ảnh tư liệu.

Độ chính xác xác định vị trí, khả năng dẫn đường ổn định với số lượng đối tượng không hạn chế và tầm hoạt động rộng, ít phụ thuộc vào các loại nhiễu là các yếu tố đánh giá hiệu quả dẫn đường. Quá trình hoàn thiện HTDĐVT trong tương lai sẽ hướng đến việc nâng cao độ chính xác xác định tọa độ các vật thể chuyển động trên cơ sở làm rõ các yếu tố địa hình ảnh hưởng tới chuyến bay của các vệ tinh dẫn đường, cũng như nâng cao thời hạn sử dụng của chính các vệ tinh nhân tạo Trái Đất.

Vũ khí vũ trụ (VKVT) là tổ hợp các trang thiết bị (bao gồm cả các thiết bị được bố trí trên các khí cụ bay vũ trụ) được sử dụng để giải quyết các nhiệm vụ quân sự trong vũ trụ hoặc từ vũ trụ. Một số loại VKVT đang được nghiên cứu thiết kế dựa trên những nguyên lý mới gồm: Vũ khí năng lượng định hướng; vũ khí động năng và vũ khí xung điện từ. Vũ khí động năng phóng đạn đánh chặn, tiêu diệt mục tiêu trên vũ trụ bằng cách phá hủy cơ học. Đạn đánh chặn có sơ tốc lớn hơn 10km/giây và có ba loại: Đạn chuyển động theo quán tính trong khoảng không vũ trụ; đạn có điều khiển (dẫn hoặc tự dẫn) tới gần mục tiêu và tiêu diệt mục tiêu bằng mảnh của phần chiến đấu; đạn có điều khiển trúng thẳng vào mục tiêu. Các nước trên thế giới đều coi phát triển VKVT có ý nghĩa đặc biệt và coi đó là một nhân tố quan trọng trong sức mạnh quân sự của quốc gia.

Thành phần chính của VKVT là các hệ thống vũ trụ hoặc các hệ thống hàng không vũ trụ mang mục đích quân sự. Cấu trúc, kiểu loại các thiết bị và vũ khí trên khoang được xác định bởi nhiệm vụ mà khí cụ vũ trụ phải giải quyết trong chuyến bay. Điểm nổi bật của các khí cụ vũ trụ dùng cho mục đích quân sự là khả năng giữ được chức năng dài trong những điều kiện phức tạp của chuyến bay. Các vệ tinh nhân tạo Trái Đất tự động hóa, các tàu vũ trụ có người lái, các thiết bị hàng không-vũ trụ, các trạm quỹ đạo vũ trụ… có thể được sử dụng để làm khí cụ vũ trụ với mục đích quân sự. Các vệ tinh nhân tạo Trái Đất tự động hóa của Mỹ được sử dụng trong các hệ thống vô tuyến và chụp ảnh từ vũ trụ; trong các hệ thống dẫn đường cho tàu ngầm và tàu nổi cũng như trong các hệ thống báo động sớm quá trình phóng tên lửa đạn đạo, kiểm soát các vụ nổ hạt nhân. Ngoài ra, còn được sử dụng trong các hệ thống thông tin liên lạc, dự báo thời tiết và bảo đảm địa hình quân sự… VKVT có nhiều ưu điểm như tầm hoạt động xa (tới hàng nghìn ki-lô-mét), khả năng SSCĐ cao. VKVT là nội dung chính được nghiên cứu trong Chương trình SDI của quân đội Mỹ và dự định triển khai để tiêu diệt tên lửa đường đạn chiến lược, máy bay ném bom chiến lược, vệ tinh quân sự… của đối phương.